31 de maio: Día Mundial Sen Tabaco 2017

“O tabaco é unha ameaza para todos” é o lema da Organización Mundial da Saúde.

Con ocasión do Día Mundial Sen Tabaco 2017, a OMS recorda a ameaza que representa este produto para o desenvolvemento dos países e fai un chamamento aos seus gobernos para que apliquen medidas firmes de control do tabaco, como a prohibición de comercializalo e publicitalo, a promoción do empaquetado neutro dos produtos que o conteñen, o aumento dos impostos especiais e a prohibición de fumar en espazos públicos pechados e lugares de traballo.

O tabaco é un dos principais factores de risco cerebrovascular; é dicir, que o seu consumo está directamente relacionado coa posibilidade de ter un ictus. O ictus é a primeira causa de morte en Galicia, e a segunda no conxunto do Estado -a principal contando só ás mulleres-. Ademais, é o principal causante do dano cerebral adquirido, no 78% dos casos.

FEGADACE anima a seguir as recomendacións da Organización Mundial da Saúde para “Liberarse do Tabaco”.

Coloquio ‘Ictus en primeira persoa’

‘Ictus en primeira persoa’ é o título do coloquio que FEGADACE organiza o día 29 de outubro, e no que se vai tratar a doenza desde tres puntos de vista diferentes: o médico, o da familia, e o da propia persoa. FEGADACE organiza esta charla, na que tamén se vai introducir o Plan Ictus do Sergas, con motivo do Día Mundial do Ictus.

O coloquio vai ter lugar no Auditorio de Afundación da rúa do Vilar, 19, en Santiago de Compostela, de 12:30 a 13:30 hh., o sábado 29 de outubro.

En primeiro lugar, o coordinador de Urxencias do CHUAC e vicepresidente de SEMES Galicia, José Manuel Fandiño, vai facer unha breve introdución sobre o funcionamento do Código Ictus (que é o nome que recibe o mecanismo de atención de emerxencias) e unha presentación do Plan Ictus, proxecto de sensibilización e prevención do accidente cerebrovascular da Consellería de Sanidade.

A continuación, o achegamento ao ictus farase desde unha perspectiva máis persoal, reunindo tres puntos de vista. Susana Arias, neuróloga da Unidade de Ictus do CHUS e membro da Sociedade Galega de Neuroloxía (SGN), vai falar sobre a parte clínica. Fernando Galdo, membro da Xunta Directiva de ADACE e coidador da súa nai, vai falar da súa experiencia como familiar dunha persoa que tivo un ictus. Por último, Juan Luis Delgado, directivo de ADACECO, vai expoñer a súa propia experiencia durante e despois do ictus.

Outras actividades polo Día do Ictus

Ademais do amplo programa de conmemoracións polo Día do Dano Cerebral de FEGADACE e das súas asociacións, a Federación organiza actividades específicas polo Día do Ictus.

Ao rescate do cerebro

Marta Fernández, fisioterapeuta, axuda a Javier Herreros a realizar uns exercicios no Centro Estatal de Atención ao Dano Cerebral, en Madrid.

O 40% das persoas que sufriron un ictus enfróntanse a unha discapacidade. As novas tecnoloxías axudan aos pacientes a recuperarse.
Sobrevivir ao ictus, por Jorge M. Reverte.
“O 70% dos casos pódense evitar”.

Información, imaxes e gráficos extraídos de El País.

Un minúsculo coágulo de sangue é capaz de desencadear unha traxedia no cerebro. Unha metade do corpo sente que se lle vai a forza; os ollos só son capaces de ver unha parte do que teñen diante ou ven dobre; falar ou entender o que o outro di convértese en algo imposible, frustrante; o corpo perde o equilibrio, descoordínase e ten dificultade para poñer en orde accións que antes eran automáticas, como facer a cama. Son algunhas das secuelas do ictus, que se produce na gran maioría dos casos cando unha obstrucción nas arterias impide que o sangue flúa no cerebro. A falta de osíxeno pode chegar a matar ás neuronas afectadas. Os accidentes cerebrovasculares son unha das principais causas de mortalidade en España e un dos primeiros factores de discapacidade: o 40% dos supervivintes enfróntanse a secuelas, de maior ou menor gravidade, que cambian a vida de moitos deles. Teñen un longo e duro camiño por diante para reentrenar o cerebro.

A incidencia desta enfermidade vai en aumento en España (e en todo o mundo), en paralelo ao envellecemento da poboación e a uns hábitos de vida manifestamente mellorables, segundo constata a Sociedade Española de Neuroloxía. Os datos para analizar a evolución son aínda limitados. O que si se sabe é que houbo case 120.000 altas hospitalarias de pacientes que sufriran un ictus en 2013, un 36% máis que 15 anos antes, segundo o Instituto Nacional de Estatística. Os médicos aseguran que a mellora do diagnóstico e o tratamento traduciuse nunha redución da mortalidade, que agora afecta ao 30% dos casos.

“Diagnosticamos máis e mellor; fai 20 anos esta enfermidade permanecía oculta”, opina Exuperio Díez Tejedor, xefe do servizo de neuroloxía do hospital Universitario La Paz en Madrid. Os cidadáns dispoñen na actualidade de máis información sobre os síntomas e os pasos a dar en caso de accidente cerebrovascular, tamén coñecido como infarto cerebral, hemorráxico, trombose, embolia e apoplexía, aínda que non todos son exactamente o mesmo. O que máis marcou a estratexia en relación co ictus é o descubrimento a final do século pasado de que, contrariamente ao que se cría, as neuronas danadas son capaces de recuperarse dunha lesión e ata as sas poden asumir funcións doutras que morreron. “Pensábase que non había nada que facer; hoxe sabemos que o cerebro é altamente rexenerable, sobre todo se se actúa rápido”, di.

Nese duro proceso de recuperación está Javier Herreros, de 52 anos, funcionario do Ministerio do Interior, agora de baixa, que desde que sufriu un ictus en xullo de 2014 ten dificultades para andar. “A cadeira de rodas é o signo máis evidente do que lle sucedeu, pero hai moito máis detrás”, apunta Inmaculada Gómez Pastor, directora xerente do Centro Estatal de Atención ao Dano Cerebral (Ceadac), situado en Madrid. Trátase dun dos centros aos que se pode acudir en España en busca de rehabilitación. Javier, casado e cunha filla de 15 anos, entrou fai tres meses. Ten mobilidade reducida nun brazo. Non pode prepararse un café. “Na fala mellorei moito”, conta de forma pausada. “Todo cambiou, non me queda máis remedio que asumilo”, confesa. “Está a piques de deixar a cadeira de rodas”, destaca Susana Pajares, médico rehabilitador. Toda unha noticia para alguén que vive nun segundo sen ascensor. “Cando sufriu o ictus descubriu que tiña hipertensión e o colesterol alto”, di.

O colesterol alto, a hipertensión, a diabetes, as cardiopatías (arritmias), o tabaquismo, o alcohol, o sedentarismo e a obesidade son factores típicos de risco das enfermidades vasculares. Ás veces a vítima é o corazón, ás veces o cerebro. No caso dos homes, a primeira causa de mortalidade é o ataque cardiaco, seguido do cerebral. No caso das mulleres, o ictus está no primeiro posto. En ambos casos trátase de causas individuais. Se se suman todas as mortes debidas a diferentes tumores, o cancro vai na cabeza.

O envellecemento da poboación é un factor chave. “O ictus non é unha enfermidade só de anciáns, aínda que é evidente que afecta sobre todo aos máis maiores”, afirma Díez Tejedor. Tamén afecta a xente máis nova. A Sociedade Española de Neuroloxía estima que un 10% teñen menos de 50 anos. Pese a que nunca houbo tanta información dispoñible para levar unha vida sa, os factores de risco seguen ao alza. “Existe unha tendencia á negación da enfermidade. Por exemplo, cando preguntamos aos nosos pacientes por que creen que sufriron un ictus, moitos o achacan aos nervios, ao estrés, a un susto, á mala sorte; e non a que coman mal, fumen, beban e non fagan exercicio. O máis curioso é que logo de pasar por un taller informativo que organizamos sobre o ictus, moitos seguen contestando o mesmo. A prevención da enfermidade vascular debería empezar na infancia”, relata o doutor no seu despacho na planta de neuroloxía de La Paz.

A unidade de ictus do hospital é pioneira. Agora cumpre 20 anos. Nela, profesionais da sanidade especializados en infarto cerebral traballan para que o diagnóstico e o tratamento se consigan no menor tempo posible. A supervivencia e o alcance do dano que sufra o paciente dependerán en gran parte da rapidez coa que sexa atendido. “Canto antes se libere a obstrucción e se restaure o fluxo sanguíneo, mellor será a expectativa de recuperación”, di a responsable desta unidade, Blanca Fuentes, mentres sinala na pantalla do ordenador a imaxe dun trombo aloxado na arteria dun enfermo.

“As primeiras horas son cruciais. Nesa unidade controlamos ao paciente para intentar que reciba o tratamento sen sufrir complicacións, como infeccións, alteracións da tensión, entre outras”, explica a neuróloga. Outro paso importante é aplicar o tratamento sen esperar moito. Nas catro ou cinco horas despois do inicio dos síntomas, no caso dun ictus isquémico (son o 80%; o resto son hemorráxicos), a primeira opción é a trombólise intravenosa, que permite chegar á obstrucción cerebral a través do sangue. Se non funciona, a alternativa pode ser un cateterismo: desde a carótida, no pescozo, introdúcese un cable ata o trombo e extráese cunha especie de pinza.

O éxito das unidades de ictus levou ás comunidades autónomas a subscribir en 2008 unha estratexia nacional contra o infarto cerebral. O obxectivo era dispoñer de polo menos unha praza especializada por cada 100.000 habitantes (incluída unha cama, cun neurólogo presente as 24 horas, enfermeiros adestrados e monitorización). Con todo, este plan leva catro anos de atraso. Unha vintena de provincias non contan cunha unidade de ictus, segundo a Sociedade Española de Neuroloxía, o que fai diminuír a calidade da atención médica que reciben os seus habitantes. Na actualidade hai 55 unidades de ictus, case todas concentradas en Madrid e Barcelona, un dato que mellora sustancialmente o que había fai uns anos, pero que está aínda lonxe do previsto. Só Navarra e Cantabria cumpren o obxectivo dunha cama por cada 100.000 habitantes.

“Os plans promovidos desde a Administración supoñen un impulso, aínda que moitas cousas conseguímolas por iniciativa dos propios hospitais, organizándonos entre nós”, engade Díez Tejedor. “Todo está parado; confiamos en que o plan se reactive ao longo do ano”, explica Carmen Aleix, presidenta da Federación Española de Ictus, que agrupa a asociacións de pacientes e familiares. Aleix non é a única que considera que investir en prevención e nestas unidades supón ao final un aforro para as arcas públicas: “O custo social do ictus estímase en 6.000 millóns de euros ao ano, o equivalente ao 5% do gasto sanitario”.

Unha das últimas novidades foi a aplicación da telemedicina. A unidade de La Paz, por exemplo, está conectada con outros centros da comunidade que non dispoñen deste servizo a través de videoconferencia. Se a eses centros chega un enfermo sospeitoso de sufrir un ictus, ponse en contacto cun neurólogo do hospital, que o explora, consulta as probas que lle fixeron e decide, nese mesmo momento e se é posible aplicalo, que tratamento é o mellor, antes mesmo de que sexa trasladado en ambulancia.

A mellora das probas diagnósticas -escáneres e resonancias sobre todo- facilitou a identificación do dano cerebral. Ademais, enxeñeiros, informáticos e neuropsicólogos están traballando no desenvolvemento de novas tecnoloxías que axuden a mellorar o día a día das persoas con secuelas importantes. Os expertos en rehabilitación do Ceadac puxeron en marcha varias iniciativas. Un sistema de focos luminosos que apuntan ao chan axuda a aprender, de novo, un patrón normal de marcha. “Hai unha aplicación móbil que permite comunicarse ás persoas que teñen dificultades para escribir ou falar; se necesitan axuda, marcan cun só dedo unha imaxe dun señor preocupado e o receptor recibe a mensaxe escrita de “necesito axuda”, explica a directora do centro. Colaboran coa Fundación Vodafone a fin de desenvolver un sistema de comunicación móbil para persoas con dificultades. Mentres, un mecanismo de estimulación eléctrica axuda aos afectados a reconectar cos seus músculos.

A doutora Blanca Fuentes sinala, nunha arteriografía, onde está aloxado o trombo dn paciente.

Situado no norte de Madrid, o Ceadac está aberto a cidadáns de toda España. Depende do Ministerio de Sanidade e foi creado fai 12 anos como centro de referencia para a rehabilitación de persoas con traumatismo craneoencefálico, cunha idade tope de 55 anos. A estancia media oscila entre seis e oito meses. Con todo, a maioría dos 250 usuarios que pasan cada ano polo centro estanse recuperando dun ictus. “Salvamos vidas que antes non salvabamos e agora sabemos que o cerebro é plástico e podemos rehabilitalo”, conta a súa directora. “A xente que temos aquí é moi nova e ten toda a vida por diante; debemos de intentar que a vivan o mellor posible”, asegura. O Ceadac é unha das opcións para os que necesitan rehabilitación. Outras alternativas son os servizos de fisioterapia dos propios hospitais e os seus centros especializados de área, os hospitais de media estancia e os centros privados.

Para as familias, a recuperación do paciente é determinante. O custo para alguén que necesite axuda a diario -non hai datos sobre que porcentaxe son- calcúlase nuns 25.000 euros ao ano de media. “Os grandes discapacitados non poderán volver traballar; requirirán o apoio dun coidador ou alguén da familia que quizais teña que deixar o traballo; se van en cadeira de rodas, deberán adaptar a vivenda”, relata Carmen Aleix, que engade que os recortes orzamentarios en rehabilitación e dependencia pola crise empeoraron a situación.

O CERMI eleva a cuestión estratéxica o envellecemento activo das persoas con discapacidade

Imaxe extraída de Pixabay con licenza Creative Commons CC0.

Pide que no actual contexto de recortes en prestacións sociais se garantan os recursos necesarios para favorecer o envellecemento satisfactorio das persoas con discapacidade e insiste na obrigación de garantir estabilidade económica e non retroceso nos dereitos adquiridos.

Información extraída da páxina web do CERMI.

O Comité Español de Representantes de Persoas con Discapacidade (CERMI) considera o envellecemento activo das persoas con discapacidade unha cuestión estratéxica.

Así se pon de manifesto nun documento sobre envellecemento activo das persoas con discapacidade, elaborado polo CERMI, no que recorda que as persoas maiores representan hoxe en España 8 millóns de persoas, un 17% da poboación, e estímase que a poboación maior de 65 anos aumentará no noso país a 15 millóns de persoas (31%) no ano 2049.

Ademais, o CERMI insiste en que no caso as persoas con discapacidade, segundo datos da Enquisa sobre Discapacidades, Autonomía persoal e situacións de Dependencia elaborada polo INE en 2008, dos 3,85 millóns de persoas con discapacidade residentes en fogares, aproximadamente 2,23 millóns (é dicir, o 56%) teñen máis de 65 anos.

Neste sentido, explica que o limiar de vida das persoas con discapacidade aumenta do mesmo xeito que o do resto dos cidadáns e asegura que moitas persoas durante o seu proceso natural de envellecemento van adquirindo discapacidades.

Ao longo do proceso de envellecemento, explica o CERMI, as persoas con discapacidade enfróntanse aos mesmos problemas que afectan ao resto da poboación por razón de idade pero tamén teñen que facer fronte a problemas concretos, por exemplo, un deterioro máis temperán nas habilidades persoais que o que presenta calquera persoa maior e unha dobre discriminación.

O CERMI esixe que no actual contexto de recortes en prestacións sociais se garantan os recursos necesarios para favorecer o envellecemento satisfactorio das persoas con discapacidade e insiste na “obrigación de garantir estabilidade económica e non retroceso nos dereitos adquiridos, ante a limitación de dereitos que supón a situación actual e a ausencia de recursos para darlles resposta”.

Deste xeito, esixe que as políticas públicas incidan na prevención da aparición e/ou do agravamento das discapacidades e do deterioro nas idades avanzadas e investir en políticas de envellecemento activo, o que, considera, redundará na optimización dos sistemas existentes. Por iso, di, “é preciso previr situacións de risco que provoquen ou aumenten situacións de discapacidade e dependencia na vellez”.

O CERMI subliña a necesidade de que se promova activamente o dereito a vivir de forma independente e a ser incluído na comunidade, incrementando o coñecemento sobre os servizos e modelos de apoio ás persoas con discapacidade na vida adulta, incorporando as necesidades que se derivan dos procesos de envellecemento e deseñando servizos ou recursos que promovan a súa calidade de vida nas distintas esferas vitais.

É fundamental, segundo recolle o documento, o desenvolvemento e adopción de modelos de intervención eficaces relacionados cos estilos de vida, así como a detección precoz de posibles riscos e melloras na calidade de vida, “concienciando aos profesionais da saúde, da educación e dos servizos sociais na súa responsabilidade no desenvolvemento destas medidas de xeito coordinada”.

O impulso da aprendizaxe formal e informal ao longo de toda a vida, facilitando as metodoloxías e recursos de apoio que cada persoa precise, “como ferramenta chave para un envellecemento activo”, é outra das reivindicacións do CERMI, que subliña a formación e a adquisición de habilidades básicas para a vida diaria e a autonomía persoal e a promoción do coñecemento e uso das TIC accesibles para as persoas maiores con discapacidade, especialmente as que residen no ámbito rural.

Nesta liña, solicita que se garanta a protección xurídica dos dereitos da persoas con discapacidade, proporcionando os recursos necesarios que garantan o apoio a tómaa de decisións persoais nestes casos, así como o acceso e goce das persoas maiores con discapacidade á vida cultural e social en igualdade de condicións que o resto dos cidadáns.

Así mesmo, pide que se traballe para que as persoas maiores que adquiran problemas de saúde e xa que logo, condición de persoas con discapacidade, “sexan valoradas e enmarcadas dentro do marco das persoas con discapacidade”; que se teña presente a perspectiva de xénero nas estratexias e políticas en materia de envellecemento activo das persoas con discapacidade; e que se reforcen as políticas de apoio ás familias.

Finalmente, aboga porque desde os medios de comunicación se transmita unha imaxe positiva das persoas con discapacidade e daquelas que envellecen, incrementando a visibilidade das persoas con discapacidade que envellecen, sensibilizando á sociedade sobre esta realidade e erradicando estereotipos negativos que non responden á realidade.

Sistema de realidade virtual para a rehabilitación de persoas con dano cerebral

Tereha nace como unha iniciativa I+D de telerehabilitación altamente innovadora, que permite tratar aos pacientes con dano cerebral mediante a realidade virtual

Información extraída de Salamanca 24 horas.

Coincidindo co Día Internacional do Ictus, a Universitat Politècnica de València, everis e Hospitais NISA presentaron os resultados dos ensaios do proxecto Tereha, unha plataforma integral de telerehabilitación motora, cognitiva e asistencia psicolóxica, mediante o uso de Tecnoloxías TIC e Interfaces Naturais para pacientes de dano cerebral. En concreto, os afectados rexistraron mellorías notables nas súas capacidades motoras e de comprensión, grazas a esta ferramenta que favorece a motivación dos pacientes mediante a utilización da realidade virtual e xogos en grupo con pantallas táctiles.

Un dos logros do proxecto Tereha é a tecnoloxía que utilizou, que permitiu desenvolver dispositivos a un prezo alcanzable para os pacientes e que suporá achegar a rehabilitación á contorna domiciliaria do paciente, facilitando así a continuidade e a universalidade do tratamento, mantendo os criterios de calidade asistencial e contribuíndo deste xeito ao incremento do benestar da sociedade.

Tereha nace como unha iniciativa I+D de telerehabilitación altamente innovadora, que permite tratar aos pacientes con dano cerebral mediante a realidade virtual. A plataforma consta de tres módulos: rehabilitación motora, cognitiva e psicolóxica, e desenvolveu novos dispositivos audiovisuais interactivos e xogos virtuais adaptativos para a actividade física e cognitiva.

Os ensaios están tendo lugar con pacientes de dano cerebral cunha duración de seis meses e estanse levando a cabo dous tipos de rehabilitación: motora e cognitiva. Por unha banda, para a rehabilitación motora utilizáronse xogos de realidade virtual con tecnoloxía Kinect, que simulan tarefas que o paciente realiza cotidianamente, como clasificar roupa en cestos por cores ou cociñar. Nestas situacións, o usuario utiliza non só as extremidades afectadas pola parálise, senón tamén as non danadas, xa que na súa rutina de vida, debe aprender a coordinar ambas.

Doutra banda, para a rehabilitación cognitiva desenvolveuse unha mesa táctil para que poidan participar catro pacientes e sobre o que se desenvolveron varios xogos con diferentes obxectivos. O director do Servizo de Dano Cerebral de Hospitais Nisa, Joan Ferri, afirma que “este proxecto permítenos a realización de exercicios terapéuticos de forma interactiva, aumentando a motivación do individuo no seu tratamento e posibilitando a medición obxectiva e o coñecemento do estado real do paciente e o seu avance”.

A melloría dos pacientes tratados cun dos dispositivos para a rehabilitación cognitiva (o xogo denominado ‘escalada de conciencia’) púidose probar con neuroimaxes, a través de resonancias magnéticas que demostran a súa evolución positiva mantida no tempo.

Autonomía dos pacientes

Outra das vantaxes de Tereha é que xera autonomía nos propios pacientes, xa que eles mesmos elixen os xogos de rehabilitación, en función do que lles resulta máis fácil de manexar, e ademais motívanse ao poder competir cos seus compañeiros. Nos ensaios viuse claramente que este é un factor chave para a recuperación, o aliciente e a motivación por realizar os xogos de rehabilitación cognitiva cos seus compañeiros, nos que se establecen estratexias, dálles as ferramentas para poder manexar a situación e créalles o aliciente de continuar e superarse.

A través da motivación dos xogos en grupo con pantallas táctiles, da compresión da súa situación actual e da compoñente lúdica dos sistemas TIC de rehabilitación virtual, Tereha permite que os pacientes sexan máis realistas respecto das súas expectativas de futuro. Isto contribúe notablemente ao seu avance e axuda a que os seus familiares atopen métodos para axudarlles, evitando así a impotencia que sofren na actualidade.

Tereha tamén, suporá un achegamento da rehabilitación á contorna domiciliaria do paciente, facilitando así a continuidade e a universalidade do tratamento, mantendo os criterios de calidade asistencial e contribuíndo deste xeito ao incremento do benestar da sociedade.

Distintos puntos de vista

“O proxecto Tereha enfoca o proceso rehabilitador desde distintos puntos de vista: fisioterapia, rehabilitación cognitiva, neuropsicoloxía, etc. É por iso que deu lugar a ferramentas que intentan rehabilitar non só déficits motores ou cognitivos, senón tamén fortalecer outros conceptos como a conciencia de enfermidade ou a atención ás familias, procesos chave na rehabilitación dos pacientes e que raramente son contemplados neste tipo de proxectos. Isto só foi posible a partir da colaboración entre especialistas tecnolóxicos e clínicos. E é aí onde realmente radicou o éxito deste proxecto, na convivencia de enxeñeiros nun centro de neurorrehabilitación, e de neurólogos, médicos rehabilitadores, neuropsicólogos, etc. nunha universidade politécnica”, destaca Mariano Alcañiz, director do Labhuman-I3BH da UPV.

O proxecto finaliza en decembro de 2013 e contará, ademais, cunha plataforma de axuda médica, psicolóxica e asistencial online.

Segundo Catalina Jiménez, responsable en everis do proxecto, “Tereha é un claro exemplo das posibilidades que as Tecnoloxías da Información e a Comunicación como a realidade virtual, a realidade aumentada, Internet ou os sistemas móbiles poden ofrecer á investigación sanitaria solucións para o incremento da calidade de vida dos pacientes e os seus familiares”.

O proxecto está financiado polo Centro para o Desenvolvemento Tecnolóxico Industrial (CDTI) dependente do Ministerio de Economía e Competitividade. O consorcio de empresas que colaboraron no proxecto conta tamén conBienetec, Previ e Inscanner.

Guía de Nutrición para Persoas con Disfaxia

Portada da guía.

Información extraída de Somos Pacientes.

A disfaxia é a alteración ou dificultade no proceso da deglución. É un síntoma que aparece con frecuencia en persoas que sufriron dano cerebral.

As persoas que padecen disfaxia poden ter alterada a eficacia da deglución, e polo tanto, a capacidade para alimentarse e hidratarse de xeito óptima, podendo aparecer cadros de desnutrición e deshidratación. En ocasións poden existir alteracións na seguridade da deglución, con perigo de que se produzan complicacións respiratorias graves.

A abordaxe deste síntoma require actuacións que abarcan un correcto diagnóstico e intervención terapéutica, incluíndo recomendacións nutricionais e tratamento ou reeducación da deglución.

Actualmente no CEADAC poden abordar ambos aspectos, e trala valoración e estudo do paciente, indicar aos afectados e os seus cuidadores pautas de actuación. Co apoio dunha nutricionista, elaboran o catálogo de dietas do CEADAC, que inclúe dous tipos de dietas adaptadas a pacientes con disfaxia. Atendendo á demanda directa dos familiares, tanto de información sobre o síntoma como sobre aspectos prácticos sobre a alimentación, elaboraron esta Guía de Nutrición para Persoas con Disfaxia.

Nesta guía reúnense conceptos clínicos sinxelos sobre este síntoma e aspectos nutricionais básicos para estructurar unha dieta, incluíndo recomendacións prácticas sobre consistencias e texturas, pautas durante a alimentación, alimentos recomendados e a evitar, axuste de calorías e nutrientes e variedade na alimentación para que sexa aceptada polo paciente.

En definitiva, intentan dar a coñecer algunhas pautas de actuación, que deberán ser adaptadas de xeito individual e específica polo equipo de rehabilitación; e aportar información práctica para elaborar unha dieta axustada en nutrientes, variada, apetecible, asequible, con produtos de mercado, e naqueles casos máis graves, o uso correcto de alimentación adaptada con produtos farmacéuticos.

As novas tecnoloxías demostran a súa utilidade na rehabilitación individual de persoas con DCA

Actividade de terapia ocupacional con videoxogos na Coruña, nas instalacións de ADACECO.

Son as conclusións da experiencia piloto de aplicación das novas tecnoloxías ao dano cerebral desenvolvida por FEGADACE coa colaboración da Consellería de Traballo e Benestar.

A Federación Galega de Dano Cerebral (FEGADACE) vén de elaborar a memoria da recén desenvolvida experiencia piloto sobre ‘Novos servizos para a prevención da dependencia e novas técnicas de rehabilitación de persoas afectadas por Dano Cerebral Adquirido’, da que extraeu resultados desiguais, aínda que moi positivos no caso da rehabilitación individual.

Esta experiencia tivo como obxectivo promover a autonomía persoal e mellorar o proceso rehabilitador das persoas con dano cerebral, promovendo un envellecemento activo e saudábel adaptado ás persoas con esta discapacidade. Decorreu en paralelo coa organización dos cursos de ‘Hábitos de vida saudábeis e prevención da dependencia no dano cerebral’, e contou coa colaboración dos mesmos socios: a Consellería de Traballo e Benestar, FEDER e o programa de Cooperación Transfronteiriza España – Portugal, a través do seu proxecto ‘Envejecimiento + Activo’.

En total participaron neste proxecto 137 persoas, todas elas usuarias das asociacións de dano cerebral integradas en FEGADACE. Tomando en conta as familias, esta cifra estendeuse a 58 persoas máis. As novas tecnoloxías e técnicas de rehabilitación aplicáronse a cinco ámbitos de traballo: terapia ocupacional e saúde, fisioterapia, logopedia, psicoloxía e neuropsicoloxía, e traballo con familias.

A tecnoloxía empregada no caso dos tratamentos de logopedia é a dos símbolos pictográficos que utilizan as tablets como soporte (Verbaliza, E-mintza, etc.). É necesario destacar que este soporte presenta moitas posibilidades pero tamén algunhas limitacións (require unha certa familiaridade cos soportes informáticos, o tamaño pode ser moi reducido para algunhas persoas usuarias…). Nas conclusións sinálase que “é necesario seguir explorando estas posibilidades, traballar na adaptación dos dispositivos ás persoas, pero tamén que elas se vaian adaptando a eles, como un elemento máis que lle pode permitir unha mellor comunicación co seu ámbito persoal e social”.

Na terapia ocupacional practicouse o xogo e o exercicio virtual (en Wii e Xbox Kinect). “En determinados perfís cunha afectación funcional moderada, as súas potencialidades son significativas, aínda que parecen necesarias adaptacións das súas prestacións ás persoas con DCA”, sinalan as conclusións da experiencia.

En rehabilitación psicolóxica e neuropsicolóxica, algúns dos programas empregados son: Brain Games Senior, que se pode adquirir en grandes superficies, ‘Activa a túa mente’, ou xogos de xestión do tempo que se poden descargar gratuitamente de internet (Supermarket Mania, Farm Frenzy, Salón de Spa, etc.).

A nivel grupal houbo actividades de lectoescritura e expresión, obradoiros de teatro, terapia canina, informática, hidroterapia, musicoterapia, xogo virtual, ioga, horta adaptada… Ademais, creouse de maneira participativa o presente blog, Envellecer con DCA, para debater e informar sobre tratamentos, dano cerebral e envellecemento.

A conclusión desta experiencia indica que progresan, é dicir, melloran, o 49% das persoas usuarias dos tratamentos de logopedia, o 34,7% no caso dos de psicoloxía/neuropsicoloxía, o 34,4% en fisioterapia, o 43,3% das usuarias dos tratamentos de terapia ocupacional e saúde e o 37,9% das familias. Os retrocesos foron anecdóticos e motivados por causas alleas a estes tratamentos (recaídas de outras doenzas, por exemplo), e as demais persoas estabilizáronse.

Pacientes con dano cerebral poderán rehabilitarse na casa grazas a un proxecto de telemedicina

Exterior do Hospital Virgen de las Nieves de Granada.

O Hospital Virgen de las Nieves, en colaboración con grupos de investigación da Universidade de Granada (UGR), puxeron en marcha unha iniciativa pioneira pola que pacientes con dano cerebral adquirido poden realizar os exercicios de rehabilitación no seu domicilio a través da telemedicina.

Información extraída de 20 minutos.

O Hospital Virgen de las Nieves, en colaboración con grupos de investigación da Universidade de Granada (UGR), puxeron en marcha unha iniciativa pioneira pola que pacientes con dano cerebral adquirido poden realizar os exercicios de rehabilitación no seu domicilio a través da telemedicina.

O proxecto, denominado ‘Infraestructura Tecnolóxica para Monitorización Remota e Integral de Pacientes: Aplicacións, servizos e dispositivos que faciliten a inclusión social de persoas con dano cerebral’, está financiado polo Campus de Excelencia Internacional da UGR (CEI-BioTic), e consiste na creación dunha plataforma de telerehabilitación mediante dispositivos móbiles, como smartphones.

O obxectivo desta plataforma, CloudRehab, é habilitar a supervisión remota por parte de profesionais sanitarios de actividades de rehabilitación funcional realizadas por usuarios que sofren secuelas logo dun traumatismo craneoencefálico, ictus, tumor intracraneal ou anoxia cerebral, entre outras patoloxías.

Desta forma, tanto médicos como terapeutas ocupacionais, fisioterapeutas, logopedas, enfermeiras e psicólogos, poden utilizar esta ferramenta para adestrar actividades propias da súa disciplina coa finalidade de incrementar a independencia destes pacientes na súa vida diaria en actividades como a mobilidade, comunicación, hixiene, vestido e alimentación sen que estes teñan que desprazarse do seu propio domicilio.

Na primeira fase de pilotaxe, concluída recientemente, participaron tres pacientes con dano cerebral adquirido, e nestes momentos, outros tres pacientes estanse beneficiando desta nova tecnoloxía, que permite deseñar varias sesións de adestramento nas que os usuarios aprenden a realizar unha determinada actividade con axuda dun terapeuta e gravalo no seu dispositivo móbil.

Durante cada sesión de rehabilitación rexístranse dous datos fundamentais: a ejecución da actividade mediante a grabación dun vídeo coa cámara frontal do dispositivo móbil, así como os valores da taxa cardiaca, rexistrados desde un sensor de pulso cardíaco durante o exercicio proposto.

Esta información almacénase no propio dispositivo e nun servidor remoto baseado en tecnoloxía cloud, de forma que o acceso ás sesións gravadas e a monitorización dos pacientes poden realizarse desde calquera lugar e en calquera momento. A transmisión de información entre os distintos dispositivos realízase sempre mediante protocolos de comunicación inalámbrica, como Wifi e Bluetooth. O único requisito é dispoñer de conexión a Internet nalgún momento e dispoñer de cámara frontal en teléfonos móbiles ou tabletas.

Ata agora, a evidencia científica indica que o paciente con dano cerebral adquirido, unha vez terminada a etapa de hospitalización, debe continuar un adestramento integral e intensivo na unidade de Rehabilitación, o que supón o desprazamento diario do paciente e o seu cuidador desde o seu domicilio ata devandito centro, en ocasións cun longo tempo de desprazamento.

Con esta plataforma non só se evitan estes traslados, senón que ademais, ten como vantaxe que se garante a continuidade e intensidade da terapia xa que permite o máximo control dos profesionais sanitarios.

Esta iniciativa forma parte dun proxecto científico realizado por investigadores dos grupos de Modelado e Desenvolvemento de Sistemas Software Avanzados (MYDASS), vinculados ao Departamento de de Linguaxes e Sistemas Informáticos da Escola de Informática e Telecomunicación, e de Neuropsicoloxía e Psiconeuroinmunoloxía Clínicas da Universidade de Granada.

Ademais, neste estudo colaboran profesionais da unidade de xestión clínica de Medicina Física e Rehabilitación e a empresa Gnúbila do grupo Indra, que participa no desenvolvemento da plataforma e que con obxecto deste proxecto agregouse ao CEI-BioTic.

O exercicio aeróbico reverte o dano cerebral causado por alcohol

A investigación atópase aínda en fase preliminar.

O estudo avaliou a 60 diferentes consumidores de alcohol.

Información extraída de Contenido.

Realizar exercicios aeróbicos pode axudar, previr e ata revertir os danos cerebrais causados polo consumo excesivo de alcohol.

Segundo unha investigación realizada na Universidade de Colorado, Estados Unidos, exercicios como camiñar, correr ou andar en bicicleta permiten aos consumidores de grandes cantidades de alcohol un menor dano no cerebro.

A análise, que foi xa publicada na revista ‘Alcoholism: Clinical & Experimental Research’, detallou que en xeral as persoas que beben moito pero que realizan bastante exercicio, non terán no futuro ningún problema na súa materia branca.

En cambio, “para as persoas que beben moito e non fan exercicio, o noso estudo mostrou que a integridade da materia branca estaba en perigo en varias áreas do cerebro”, detallou Hollis Karoly, estudante de Doutorado en Psicoloxía da Universidade de Colorado.

A materia branca, xunto coa materia gris, son dous compoñentes físicos importantes do cerebro. Está composta de mollos de células nerviosas que actúan como liñas de transmisión para facilitar a comunicación entre as súas diversas partes.

Angela Bryan, coautora do traballo, sinalou que o estudo aínda se atopa en fase preliminar, con todo, é importante investigar “a posibilidade de que o exercicio poida ser capaz de amortiguar ou algo do dano que o uso excesivo de alcohol fai”.

Os especialistas avaliaron a 60 persoas, 37 homes e 23 mulleres, desde bebedores moderados a grandes bebedores, realizando todos unha Proba de Identificación de Trastornos de Consumo de Alcohol.

Ademais, realizaron unha sorte de resonancia magnética de nome Diffusion Tensor Imaging, coa que rastrexaron o estado en que se atopaba a materia branca do seu cerebro.

“O que os nosos datos suxiren é que máis aló de dar á poboación unha saída diferente para os antollos ou impulsos de consumo de alcohol, o exercicio tamén pode axudar a reparar o dano que poida facer no cerebro”, agregou Bryan.

FEGADACE lanza un blog sobre prevención da dependencia e rehabilitación no DCA

A Federación Galega de Dano Cerebral continúa coa campaña para promover o envellecemento saudábel e a prevención da dependencia lanzando un blog a través do que informar e reflexionar sobre estes temas. O blog forma parte dun proxecto sobre novas técnicas na rehabilitación para a prevención da dependencia no dano cerebral, que conta co apoio da Consellería de Traballo e Benestar, FEDER, e o programa de Cooperación Transfronteiriza España – Portugal, a través do seu proxecto ‘Envejecimiento + Activo’.

As entidades federadas en FEGADACE están a desenvolver este proxecto en forma de terapias individuais e grupais. Os tratamentos que proporcionan incorporan técnicas innovadoras baseadas nas novas tecnoloxías (realidade virtual, videoxogos, etc.) e na promoción, de maneira transversal, de hábitos de vida saudábel.

Así, e por exemplo, as sesións de Terapia Ocupacional están centradas en obradoiros de cociña, nos que se aproveita para traballar sobre os alimentos máis recomendábeis para a saúde das persoas con dano cerebral. Tamén se están fornecendo tratamentos de fisioterapia, rehabilitación psicolóxica e estimulación cognitiva, logopedia e comunicación.

‘Envellecer con DCA’

O blog ‘Envellecer con DCA’ nace coa idea de que persoas usuarias, familiares e profesionais intercambien opinións sobre hábitos de vida saudábel, innovación nos tratamentos, alimentación… Compártese o proceso de aprendizaxe ao tempo que se desenvolven habilidades no manexo de internet e os dispositivos de acceso á rede.

FEGADACE anima ao público interesado nesta cuestión a participar no blog deixando comentarios, propostas, e interactuando cos demais usuarios e usuarias.

Dentro deste blog pódese atopar unha sección titulada ‘Aprende no noso curso!’, na que se reproduce o material didáctico elaborado polo equipo profesional de FEGADACE para o ciclo de cursos  ‘Hábitos de vida saudábeis e prevención da dependencia no dano cerebral’. Recolle documentación, recursos didácticos e xogos cos que aprender a previr a dependencia evitando o dano cerebral. Pódese acceder directamente desde a seguinte URL: http://curso.fegadace.org/.

Cursos sobre hábitos de vida saudábel

O programa para a prevención da dependencia nas persoas con dano cerebral comezou o mes pasado cun ciclo de cursos titulado ‘Hábitos de vida saudábeis e prevención da dependencia no dano cerebral’. Esta actividade, que comparte patrocinadores coa centrada na rehabilitación, consistiu nunha serie de cursos que se impartiron na Coruña, Lugo, Ourense, Vigo e Santiago. Neles ensinouse ao público asistente como identificar un ictus, como actuar perante a súa irrupción, déronse instrucións sobre como previlo, etc.

O ciclo de cursos contou cunha asistencia total de máis de 200 persoas, moitas delas con dano cerebral, que se amosaron satisfeitas dos coñecementos adquiridos nos obradoiros.