O xogo da rehabilitación de Neurobia

Neurobia Research é un software para avaliar e rehabilitar a pacientes con dano cerebral adquirido -provocado por traumatismos cranioencefálicos, ictus, tumores, etc.- e outras enfermidades neurodexenerativas, como o párkinson, usando o controlador Kinect de Microsoft. Este dispositivo, que se lanzou en 2010 para xogar á videoconsola Xbox sen necesidade de mando, resultou ser de gran utilidade noutros sectores, incluído o sanitario. A historia de Neurobia Research remóntase a fai máis de dez anos, cando os investigadores cubanos Jorge Bosch e Mario Álvarez empezaron a buscar un xeito de implementar as novas tecnoloxías nas terapias rehabilitadoras de enfermidades neurodexenerativas. E en Kinect atoparon o aliado perfecto: cos algoritmos matemáticos adecuados -desenvolvidos polo catedrático de Matemática Aplicada da Universidade de Almería Andrei Martínez-, este dispositivo con cámara, capaz de detectar o movemento do usuario, pode captar anomalías cognitivas e motoras no paciente, como movementos bruscos e tremores, e facilita ao neurólogo unha serie de parámetros cuantitativos para interpretar de forma obxectiva o seu grao de afectación. A partir do diagnóstico elabórase un plan de rehabilitación, que no caso de Neurobia resulta pouco tradicional.

A empresa alxecireña Omnium Lab é o partner tecnolóxico da solución, que ademais conta cunha porcentaxe de participación en Neurobia Research. Este estudo de desenvolvemento de software está especializado en serious games, ou videoxogos con utilidades que van máis aló do meramente lúdico. Como explica o seu director executivo, José Antonio Racero, comezaron a traballar a finais de 2015 en Neurobia Research desenvolvendo o videoxogo serio que serve para a rehabilitación dos pacientes. Seguindo as indicacións dos profesionais médicos de Neurobia, encabezados polo seu CEO, a doutora en Medicina e profesora na Universidade de Almería Gracia Castro, o equipo de Omnium Lab desenvolveu unha serie de manobras -desprazar unha perna, levantarse ou sentarse- ambientadas nunha contorna novidosa para estes casos: un estadio olímpico é o escenario virtual no que o paciente, por medio do seu avatar, realiza unha serie de manobras e exercicios prescritos polo médico. Así, a rehabilitación tradicional convértese nun xogo no que o usuario esquía ou xoga ao fútbol mentres progresa na súa mellora. Con estes exercicios a rehabilitación pasa a ser así unha actividade “menos fría e máis motivadora, que involucra máis ao paciente”, explican desde Omnium Lab.

Neurobia Research ten contidos para a rehabilitación motora, cognitiva e da linguaxe, nunha contorna “amigable e atractiva” con música que crea un ambiente “especial” para esta actividade, composta por Mario Calzada. Está dirixido a todo tipo de usuarios: profesionais médicos, para a súa consulta privada; clínicas, que cun só dispositivo poden tratar a multitude de persoas; e para uso doméstico, onde o paciente está en contacto continuo co experto sanitario, que é o que receita os xogos e fai o seguimento.

*Información e imaxe extraídas do Diario Jaén.

Ictus Care, un aliado fronte ao dano cerebral adquirido

Unha de cada seis persoas en todo o mundo sufriu ou sufrirá un ictus ao longo da súa vida. En España prodúcese un ictus cada seis segundos, con máis de 400.000 persoas afectadas. Estímase que as familias que experimentaron este problema deben asumir unha media de 27.000 euros ao ano para facer fronte a todos os gastos que implica o dano cerebral adquirido: rehabilitación, desprazamentos, adquisición de material ortopédico, etc.

Coa fin de axudar aos pacientes e aos seus seres queridos a concienciarse, obter información útil e reducir custos, a empresa de desenvolvemento Family Care Apps creou Ictus Care. A firma asegura que utilizando esta aplicación as familias poden conseguir un aforro de ata 4.800 euros.

Esta completa app ofrece consellos e exercicios sobre logopedia, fisioterapia e terapia ocupacional, proporciona información sobre centros de atención, permite acceder a vídeos útiles para saber como asistir na súa vida diaria á persoa con DCA, dispón de videochat para rehabilitación, integra un markeplace con ofertas de produtos e servizos e axuda a atopar produtos ortopédicos de segunda man.

Ictus Care foi unha das tres finalistas na II edición dos Premios G5 Innova, dedicados a recoñecer os mellores proxectos de emprendemento social do ano. Ademais, tamén participou en iniciativas como UEIA Social, Lanzadera, UNltd ou EEC 2013.

A ferramenta pódese descargar desde Google Play e a App Store, pero tamén se pode usar a través de calquera navegador móbil. Próximamente haberá unha versión para Chrome e outra para Windows.

*Información e imaxe extraídas de Applicantes.

Xogos de realidade virtual para axudar ao cerebro a superar un ictus

Xusto despois de dar a luz ao seu segundo bebé, Gloria tivo que loitar pola súa vida. Un ictus cerebral case a deixou paralizada. Apenas era capaz de falar.

Durante meses seguiu un programa de rehabilitación que inclúe practicar cun xogo de realidade virtual. Trátase dunha novedosa forma de rehabilitación que está probándose nun hospital de Barcelona.

• Pregunta: Esta rehabilitación está sendo útil?
• Gloria Bou Ferreiro, paciente: Si, motívate ver que fas cousas novas. Conséguese un movemento bastante amplo, bo, dunha forma bastante inconsciente.

O xogo de realidade virtual foi desenvolvido como unha ferramenta para complementar as técnicas clásicas de rehabilitación.

O obxectivo é ensinar ao cerebro a controlar de novo os movementos do corpo, especialmente as extremidades superiores. Así nolo explica Susana Rodríguez González, física especializada en medicina física e rehabilitación do hospital Vall d´Hebron: “Estes pacientes están no seu domicilio, non teñen ningún tipo de terapia, pensan que xa acabaron o tratamento. Aprenden a manexar o seu cerebro, porque non utilizan o lado afectado. Vemos que é unha ferramenta que pode axudar a superar a non utilización da parte que está afectada”.

O xogo foi desenvolvido nunha universidade, non moi lonxe do hospital. Un equipo de informáticos, psicólogos e biocientíficos dun proxecto europeo de investigación crearon o sistema partindo dunha idea: o cerebro mantén a súa plasticidade durante toda a vida.

Por iso se pode usar para lograr a reorganización funcional das áreas cerebrais afectadas polo derrame. Explícanolo Paul Verschure, psicólogo e coordinador do proxecto: “A nosa teoría di que o cerebro é unha máquina activa de aprendizaxe. Constrúe continuamente modelos do mundo así que pensamos que poderiamos dar ao cerebro novas formas de estimulación, novas formas de adestramento orientadas a facer que o cerebro crea que pode realizar determinadas accións. Iso é o que facemos coa realidade virtual”.

O sistema optimiza o adestramento do usuario analizando o rendemento do paciente. Ademais, estes modelos de realidade virtual poden ter outras aplicacións máis aló da rehabilitación.

Por exemplo co desenvolvemento de gráficos, como nos fai saber Anna Mura, neurocientífica da Universidade Pompeu Fabra: “Neste gráfico podemos ver por exemplo a rexión cerebral que foi afectada por un ictus. Podemos avaliar como a actividade cerebral das rexións afectadas vai cambiar. Podemos en certa forma visualizar como se verán afectadas as funcións motora e cognitiva do paciente e iso pode axudarnos moito á hora de realizar mellores diagnósticos”.

Segundo os investigadores, a realidade virtual pode axudar aos pacientes con derrames cerebrais a recuperar o control das súas extremidades superiores.

Agora o obxectivo é utilizar esas mesmas ferramentas para mellorar outras funcións cerebrais que tamén poden verse afectadas por derrames.

Hai moitos exemplos: “Alteracións da linguaxe, trastornos da deglución, trastornos do equilibrio, trastornos neuro-psicolóxicos, trastornos atencionais… O ictus non só afecta á motricidade, ao control motor, á forza. Hai moitas funcións, funcións executivas, funcións cognitivas, que tamén están afectadas”, declara Susana Rodríguez González.

Tras unha exitosa etapa de proba, as primeiras unidades desta ferramenta de realidade virtual serán instaladas en clínicas de toda Europa.

*Información, imaxe e vídeo extraídos de Euronews.

Desenvolven unha manga intelixente que recupera a mobilidade tras un ictus

O proxecto permite avanzar no longo e custoso proceso de recuperación aumentando a eficacia da terapia.

Un grupo de investigadores da Universidade de Southampton (Reino Unido) puxo en marcha un proxecto en colaboración co Imperial College de Londres para mellorar a recuperación dos pacientes que sufriron un derrame cerebral ou ictus.

O equipo de traballo desenvolveu unha manga WiFi que permite mellorar a recuperación da funcionalidade do brazo e a man tralo ictus. Os expertos apuntan a que este tipo de recuperacións son duradeiras e complicadas debito a que os pacientes deben practicar as actividades na súa casa e non están supervisadas polos especialistas.

Por iso, o proxecto do grupo de traballo británico recolle de xeito automático a información intelixente sobre os músculos e a forza do brazo mentres os pacientes realizan os exercicios de rehabilitación no fogar.

Tras esta recopilación, os datos son enviados vía WiFi a un ordenador onde tanto paciente como especialista poden consultar os avances na súa recuperación.

A manga incorpora unha tecnoloxía coñecida como ‘mechanomyography’, é dicir, sensores do estilo de micrófonos, que son capaces de detectar a vibración dun músculo cando se contrae, e unha unidade de medición inercial que utiliza acelerómetros triaxiais, xiroscopios e magnetómetros para detectar o movemento.

A manga aínda non se fixo realidade, senón que, de momento, trátase dun texto sobre papel, pero o proxecto de dous anos foi financiado cun millón de libras polo Instituto Nacional de Investigación para a Saúde do Reino Unido, co que aínda lles queda tempo e recursos para desenvolver o prototipo.

*Información e imaxe extraídas de El Diario Vasco.

Realidade Virtual para diagnosticar e tratar o ictus

Un modelo de lentes de realidade virtual.

A través dos videoxogos, as persoas afectadas poden adestrar as rexións do campo visual danadas.

A Universidade Europea Miguel de Cervantes, a través do seu Grupo de Investigación en Discapacidade Física e Sensorial (Gidys) no que participa Aspaym, e coa colaboración da empresa especializada en videoxogos de Valladolid Rapture Games, traballa no desenvolvemento dunha ferramenta de axuda ao diagnóstico e a rehabilitación de pacientes con perda parcial do campo visual.

Estes pacientes son identificados polos especialistas do Hospital Clínico Universitario de Valladolid, que se encarga de realizar unha primeira atención e diagnóstico.

Dado que se atopan dificultades á hora de cuantificar o grado de mellora dos mencionados pacientes, así como facilitar a rehabilitación dos mesmos, propúxose a creación dunha contorna de realidade virtual na cal o paciente, a través dos videoxogos, poida adestrar as rexións do campo visual afectadas polo ictus.

Ao mesmo tempo, a aplicación poderá ir almacenando os datos obtidos para dar información relevante aos especialistas que guíen as sesións, segundo informan fontes da UEMC.

Para lograr estes ambiciosos obxectivos utilizouse un modelo de lentes de realidade virtual denominado ‘Oculus Rift’. Actualmente, o modelo comercial non ofrece a posibilidade de realizar grabación dos ollos dentro do dispositivo, polo que foi necesario realizar un prototipo sobre o que mecanizar as modificacións físicas necesarias.

Para iso desmontouse o dispositivo de realidade virtual e estudáronse as partes que debían ser modificadas para a incorporación das micro-cámaras. A continuación realizouse un escaneo da peza detectada mediante un láser de brazo, para a toma de medidas cunha precisión de décimas de milímetro.

Posteriormente xerouse un modelo simplificado a partir de devandito escaneo e realizouse unha impresión 3D da peza. Ao mesmo tempo, foi necesario realizar varios módulos software encargados de estimar a posición da pupila dentro do ollo para determinar a dirección da mirada (Eye tracker) empregando visión computacional e análise de imaxe dentro dun vídeo en tempo real.

Outro módulo cuxo obxectivo era crear unha pequena contorna controlada en 3D dentro do motor de videoxogos Unreal Engine. Así mesmo, foi necesario desenvolver un paquete software para realizar a integración do Eye tracker dentro do videoxogo.

Para rematar, implantouse un módulo de autocalibración que emprega a información que se vai recollendo do ollo para refinar a dirección cara a onde está mirando o usuario mentres se van capturando datos.

Este último software encárgase de mover unha esfera, no espazo inmediatamente fronte ao personaxe virtual, que ilustra a dirección da mirada do usuario dentro do seu campo de visión.

Estudo en pacientes reais

O conxunto do dispositivo físico e o desenvolvemento software ten previsto realizar un estudo en pacientes reais para comprobar o grado de aceptación, facilidade de uso, precisión e mellora das persoas sensibles a ser tratadas con esta tecnoloxía.

Ao mesmo tempo, buscouse que a implantación e difusión sexa a máxima posible detectando as alternativas máis económicas dentro da gama de dispositivos dispoñible. Desta forma, conséguese un sistema low-cost que poida ser adquirido polo maior número de consultas e ata usuarios finais que o desexen.

*Información extraída de ABC e imaxe de Pixabay con licenza CC0.

Ao rescate do cerebro

Marta Fernández, fisioterapeuta, axuda a Javier Herreros a realizar uns exercicios no Centro Estatal de Atención ao Dano Cerebral, en Madrid.

O 40% das persoas que sufriron un ictus enfróntanse a unha discapacidade. As novas tecnoloxías axudan aos pacientes a recuperarse.
Sobrevivir ao ictus, por Jorge M. Reverte.
“O 70% dos casos pódense evitar”.

Información, imaxes e gráficos extraídos de El País.

Un minúsculo coágulo de sangue é capaz de desencadear unha traxedia no cerebro. Unha metade do corpo sente que se lle vai a forza; os ollos só son capaces de ver unha parte do que teñen diante ou ven dobre; falar ou entender o que o outro di convértese en algo imposible, frustrante; o corpo perde o equilibrio, descoordínase e ten dificultade para poñer en orde accións que antes eran automáticas, como facer a cama. Son algunhas das secuelas do ictus, que se produce na gran maioría dos casos cando unha obstrucción nas arterias impide que o sangue flúa no cerebro. A falta de osíxeno pode chegar a matar ás neuronas afectadas. Os accidentes cerebrovasculares son unha das principais causas de mortalidade en España e un dos primeiros factores de discapacidade: o 40% dos supervivintes enfróntanse a secuelas, de maior ou menor gravidade, que cambian a vida de moitos deles. Teñen un longo e duro camiño por diante para reentrenar o cerebro.

A incidencia desta enfermidade vai en aumento en España (e en todo o mundo), en paralelo ao envellecemento da poboación e a uns hábitos de vida manifestamente mellorables, segundo constata a Sociedade Española de Neuroloxía. Os datos para analizar a evolución son aínda limitados. O que si se sabe é que houbo case 120.000 altas hospitalarias de pacientes que sufriran un ictus en 2013, un 36% máis que 15 anos antes, segundo o Instituto Nacional de Estatística. Os médicos aseguran que a mellora do diagnóstico e o tratamento traduciuse nunha redución da mortalidade, que agora afecta ao 30% dos casos.

“Diagnosticamos máis e mellor; fai 20 anos esta enfermidade permanecía oculta”, opina Exuperio Díez Tejedor, xefe do servizo de neuroloxía do hospital Universitario La Paz en Madrid. Os cidadáns dispoñen na actualidade de máis información sobre os síntomas e os pasos a dar en caso de accidente cerebrovascular, tamén coñecido como infarto cerebral, hemorráxico, trombose, embolia e apoplexía, aínda que non todos son exactamente o mesmo. O que máis marcou a estratexia en relación co ictus é o descubrimento a final do século pasado de que, contrariamente ao que se cría, as neuronas danadas son capaces de recuperarse dunha lesión e ata as sas poden asumir funcións doutras que morreron. “Pensábase que non había nada que facer; hoxe sabemos que o cerebro é altamente rexenerable, sobre todo se se actúa rápido”, di.

Nese duro proceso de recuperación está Javier Herreros, de 52 anos, funcionario do Ministerio do Interior, agora de baixa, que desde que sufriu un ictus en xullo de 2014 ten dificultades para andar. “A cadeira de rodas é o signo máis evidente do que lle sucedeu, pero hai moito máis detrás”, apunta Inmaculada Gómez Pastor, directora xerente do Centro Estatal de Atención ao Dano Cerebral (Ceadac), situado en Madrid. Trátase dun dos centros aos que se pode acudir en España en busca de rehabilitación. Javier, casado e cunha filla de 15 anos, entrou fai tres meses. Ten mobilidade reducida nun brazo. Non pode prepararse un café. “Na fala mellorei moito”, conta de forma pausada. “Todo cambiou, non me queda máis remedio que asumilo”, confesa. “Está a piques de deixar a cadeira de rodas”, destaca Susana Pajares, médico rehabilitador. Toda unha noticia para alguén que vive nun segundo sen ascensor. “Cando sufriu o ictus descubriu que tiña hipertensión e o colesterol alto”, di.

O colesterol alto, a hipertensión, a diabetes, as cardiopatías (arritmias), o tabaquismo, o alcohol, o sedentarismo e a obesidade son factores típicos de risco das enfermidades vasculares. Ás veces a vítima é o corazón, ás veces o cerebro. No caso dos homes, a primeira causa de mortalidade é o ataque cardiaco, seguido do cerebral. No caso das mulleres, o ictus está no primeiro posto. En ambos casos trátase de causas individuais. Se se suman todas as mortes debidas a diferentes tumores, o cancro vai na cabeza.

O envellecemento da poboación é un factor chave. “O ictus non é unha enfermidade só de anciáns, aínda que é evidente que afecta sobre todo aos máis maiores”, afirma Díez Tejedor. Tamén afecta a xente máis nova. A Sociedade Española de Neuroloxía estima que un 10% teñen menos de 50 anos. Pese a que nunca houbo tanta información dispoñible para levar unha vida sa, os factores de risco seguen ao alza. “Existe unha tendencia á negación da enfermidade. Por exemplo, cando preguntamos aos nosos pacientes por que creen que sufriron un ictus, moitos o achacan aos nervios, ao estrés, a un susto, á mala sorte; e non a que coman mal, fumen, beban e non fagan exercicio. O máis curioso é que logo de pasar por un taller informativo que organizamos sobre o ictus, moitos seguen contestando o mesmo. A prevención da enfermidade vascular debería empezar na infancia”, relata o doutor no seu despacho na planta de neuroloxía de La Paz.

A unidade de ictus do hospital é pioneira. Agora cumpre 20 anos. Nela, profesionais da sanidade especializados en infarto cerebral traballan para que o diagnóstico e o tratamento se consigan no menor tempo posible. A supervivencia e o alcance do dano que sufra o paciente dependerán en gran parte da rapidez coa que sexa atendido. “Canto antes se libere a obstrucción e se restaure o fluxo sanguíneo, mellor será a expectativa de recuperación”, di a responsable desta unidade, Blanca Fuentes, mentres sinala na pantalla do ordenador a imaxe dun trombo aloxado na arteria dun enfermo.

“As primeiras horas son cruciais. Nesa unidade controlamos ao paciente para intentar que reciba o tratamento sen sufrir complicacións, como infeccións, alteracións da tensión, entre outras”, explica a neuróloga. Outro paso importante é aplicar o tratamento sen esperar moito. Nas catro ou cinco horas despois do inicio dos síntomas, no caso dun ictus isquémico (son o 80%; o resto son hemorráxicos), a primeira opción é a trombólise intravenosa, que permite chegar á obstrucción cerebral a través do sangue. Se non funciona, a alternativa pode ser un cateterismo: desde a carótida, no pescozo, introdúcese un cable ata o trombo e extráese cunha especie de pinza.

O éxito das unidades de ictus levou ás comunidades autónomas a subscribir en 2008 unha estratexia nacional contra o infarto cerebral. O obxectivo era dispoñer de polo menos unha praza especializada por cada 100.000 habitantes (incluída unha cama, cun neurólogo presente as 24 horas, enfermeiros adestrados e monitorización). Con todo, este plan leva catro anos de atraso. Unha vintena de provincias non contan cunha unidade de ictus, segundo a Sociedade Española de Neuroloxía, o que fai diminuír a calidade da atención médica que reciben os seus habitantes. Na actualidade hai 55 unidades de ictus, case todas concentradas en Madrid e Barcelona, un dato que mellora sustancialmente o que había fai uns anos, pero que está aínda lonxe do previsto. Só Navarra e Cantabria cumpren o obxectivo dunha cama por cada 100.000 habitantes.

“Os plans promovidos desde a Administración supoñen un impulso, aínda que moitas cousas conseguímolas por iniciativa dos propios hospitais, organizándonos entre nós”, engade Díez Tejedor. “Todo está parado; confiamos en que o plan se reactive ao longo do ano”, explica Carmen Aleix, presidenta da Federación Española de Ictus, que agrupa a asociacións de pacientes e familiares. Aleix non é a única que considera que investir en prevención e nestas unidades supón ao final un aforro para as arcas públicas: “O custo social do ictus estímase en 6.000 millóns de euros ao ano, o equivalente ao 5% do gasto sanitario”.

Unha das últimas novidades foi a aplicación da telemedicina. A unidade de La Paz, por exemplo, está conectada con outros centros da comunidade que non dispoñen deste servizo a través de videoconferencia. Se a eses centros chega un enfermo sospeitoso de sufrir un ictus, ponse en contacto cun neurólogo do hospital, que o explora, consulta as probas que lle fixeron e decide, nese mesmo momento e se é posible aplicalo, que tratamento é o mellor, antes mesmo de que sexa trasladado en ambulancia.

A mellora das probas diagnósticas -escáneres e resonancias sobre todo- facilitou a identificación do dano cerebral. Ademais, enxeñeiros, informáticos e neuropsicólogos están traballando no desenvolvemento de novas tecnoloxías que axuden a mellorar o día a día das persoas con secuelas importantes. Os expertos en rehabilitación do Ceadac puxeron en marcha varias iniciativas. Un sistema de focos luminosos que apuntan ao chan axuda a aprender, de novo, un patrón normal de marcha. “Hai unha aplicación móbil que permite comunicarse ás persoas que teñen dificultades para escribir ou falar; se necesitan axuda, marcan cun só dedo unha imaxe dun señor preocupado e o receptor recibe a mensaxe escrita de “necesito axuda”, explica a directora do centro. Colaboran coa Fundación Vodafone a fin de desenvolver un sistema de comunicación móbil para persoas con dificultades. Mentres, un mecanismo de estimulación eléctrica axuda aos afectados a reconectar cos seus músculos.

A doutora Blanca Fuentes sinala, nunha arteriografía, onde está aloxado o trombo dn paciente.

Situado no norte de Madrid, o Ceadac está aberto a cidadáns de toda España. Depende do Ministerio de Sanidade e foi creado fai 12 anos como centro de referencia para a rehabilitación de persoas con traumatismo craneoencefálico, cunha idade tope de 55 anos. A estancia media oscila entre seis e oito meses. Con todo, a maioría dos 250 usuarios que pasan cada ano polo centro estanse recuperando dun ictus. “Salvamos vidas que antes non salvabamos e agora sabemos que o cerebro é plástico e podemos rehabilitalo”, conta a súa directora. “A xente que temos aquí é moi nova e ten toda a vida por diante; debemos de intentar que a vivan o mellor posible”, asegura. O Ceadac é unha das opcións para os que necesitan rehabilitación. Outras alternativas son os servizos de fisioterapia dos propios hospitais e os seus centros especializados de área, os hospitais de media estancia e os centros privados.

Para as familias, a recuperación do paciente é determinante. O custo para alguén que necesite axuda a diario -non hai datos sobre que porcentaxe son- calcúlase nuns 25.000 euros ao ano de media. “Os grandes discapacitados non poderán volver traballar; requirirán o apoio dun coidador ou alguén da familia que quizais teña que deixar o traballo; se van en cadeira de rodas, deberán adaptar a vivenda”, relata Carmen Aleix, que engade que os recortes orzamentarios en rehabilitación e dependencia pola crise empeoraron a situación.

Exercicio físico, outro ingrediente na recuperación dun ictus

‘Calquera cousa é mellor que quedar sentado no sillón’, recomendan os especialistas.
Un exercicio moderado e adaptado a cada paciente pode favorecer a súa recuperación.

Información extraída de El Mundo.

A afectación física que pode provocar un ictus nos pacientes que o sofren adoita provocar que moitos deles se vexan abocados a unha vida sedentaria despois do seu accidente cerebrovascular. Con todo, o exercicio debe formar parte da súa recuperación posterior, non só polos seus beneficios físicos, senón tamén como antídoto contra a depresión.

Adecuando o exercicio físico ás posibilidades e condicións de cada paciente, un panel de expertos da Asociación Americana de Ictus acaba de recomendar nas páxinas da revista Stroke que este ingrediente forme parte do programa de rehabilitación e recuperación tras un accidente cerebrovascular.

Exercitar os músculos “con movementos repetitivos e que requiran un gasto enerxético” non só reducirá o risco de novos problemas cardio e cerebrovasculares, senón que tamén diminúe as probabilidades de caídas, reduce a fatiga, o risco de depresión, mellora a súa motivación e o seu estado de ánimo… A lista de beneficios que enumeran os especialistas encabezados por Sandra Billinger -da Universidade de Kansas- é ampla, e os propios especialistas en Neuroloxía animan aos seus colegas a incluír o exercicio aeróbico moderado entre as súas recomendacións despois dun ictus.

Non se trata dunha actividade física intensa, senón de adecuar ditas recomendacións ás posibilidades de cada paciente. E aínda que suxiren que o ideal serían entre 20 e 60 minutos tres veces á semana, para moitas persoas que sufriron un ictus con 10-15 minutos de actividade moderada-intensa varias veces ao longo do día pode ser suficiente. E por moderada-intensa propoñen, por exemplo, un paseo polo vecindario ou realizar algunha tarefa doméstica. “Calquera cousa é mellor que quedar sentado no sillón”, din claramente.

Manterse fisicamente activos pode reducir non só o seu risco dun novo ictus, senón mellorar a súa funcionalidade no día a día e a fortaleza das súas extremidades superiores (no caso das pernas, admiten, os beneficios non están tan claros).

“Hai unha gran lagoa unha vez que os pacientes reciben a alta e abandonan os programas de rehabilitación dos hospitais”, recoñece o documento oficial, que tamén critica que poucos médicos fan recomendacións aos seus pacientes neste sentido. Entre outras cousas suxiren que se reduzan os días que os pacientes permanecen encamados inmediatamente despois do evento e que se alterne a cama co sillón canto antes.

En moitos casos, conclúen, o ictus é a primeira chamada de atención para o paciente. Incluír o exercicio físico na recuperación posterior pode servir para lograr unha mellora xeral de saúde e previr futuros accidentes vasculares. Iniciar a actividade canto antes e contar cun programa guiado por especialistas, que adecúe a actividade física a cada paciente, pode ser clave para que isto repercuta nunha mellor calidade de vida despois do ictus.

Nova tecnoloxía virtual axuda a sobreviventes de accidentes cerebrovasculares a recuperar a función das mans

Asociación Americana do Corazón

Información extraída de Europa Press.

Unha tecnoloxía de “man de realidade virtual” baseada nunha interfaz cerebro-ordenador controlada polos pensamentos dos sobreviventes de accidentes cerebrovasculares podería axudar a recuperar o uso das súas mans e brazos, segundo un pequeno estudo presentado nas Sesións Científicas de 2013 da Asociación Americana do Corazón.

“Creamos unha contorna onde as persoas que teñen demasiado deteriorado o movemento físico poden practicar coas imaxes mentais para axudar a recuperar o uso dos seus brazos e mans”, explicou o autor principal desta tecnoloxía, Alexander Doud. Esta interfaz entre o cerebro e a computadora pode axudar a determinar se os pacientes están activando rexións dos seus cerebros en formas que se relacionaron cunha mellor recuperación.

“Durante a rehabilitación, polo xeral, un terapeuta moverá a man ou o brazo do paciente na dirección desexada mentres lle pide ao paciente que imaxine que están facendo o movemento”, describiu Doud, que era un estudante de mestría na Universidade de Minnesota, en Minneapolis, Estados Unidos, cando se levou a cabo o estudo. “Os pacientes poden controlar as mans fotorrealistas pensando en usar as súas propias mans sen ter que moverse”, agregou.

Os investigadores probaron o sistema virtual en seis sobreviventes de accidente cerebrovascular que sufriron alteracións no movemento do brazo e a man. Os pacientes foron estimulados usando lentes de 3-D para producir a ilusión de que estaban vendo os seus propios brazos, de forma que as súas habilidades melloraron en tan só tres sesións experimentais de dúas horas.

Os participantes rexistraron unha precisión do 81 por cento cando usaron as mans virtuais para chegar a un vaso de té ou auga. “O sistema está creado de tal xeito que podería permitir que sexa utilizado para a práctica dunha ampla variedade de actividades, como coller un cepillo de dentes ou abrir un frasco”, dixo Doud, quen resaltou que esta ferramenta produce unha motivación do paciente.

Debido ao pequeno tamaño da mostra do estudo, os resultados deben ser replicados nunha poboación maior e máis diversa de pacientes con accidente cerebrovascular. Con todo, o estudo demostra a viabilidade deste novo enfoque que tamén podería converterse nunha ferramenta de rehabilitación asequible.

“Trátase dun sistema de participación que anima aos pacientes a practicar o uso das áreas do seu cerebro que poden ser danadas ou debilitadas polo seu accidente cerebrovascular e pode ser utilizado xunto coa terapia de rehabilitación normal para o accidente cerebrovascular”, destacou o principal investigador, que agora é director de tecnoloxía de enxeñería biomédica e factores humanos na empresa Deseño Synaptic.

Sistema de realidade virtual para a rehabilitación de persoas con dano cerebral

Tereha nace como unha iniciativa I+D de telerehabilitación altamente innovadora, que permite tratar aos pacientes con dano cerebral mediante a realidade virtual

Información extraída de Salamanca 24 horas.

Coincidindo co Día Internacional do Ictus, a Universitat Politècnica de València, everis e Hospitais NISA presentaron os resultados dos ensaios do proxecto Tereha, unha plataforma integral de telerehabilitación motora, cognitiva e asistencia psicolóxica, mediante o uso de Tecnoloxías TIC e Interfaces Naturais para pacientes de dano cerebral. En concreto, os afectados rexistraron mellorías notables nas súas capacidades motoras e de comprensión, grazas a esta ferramenta que favorece a motivación dos pacientes mediante a utilización da realidade virtual e xogos en grupo con pantallas táctiles.

Un dos logros do proxecto Tereha é a tecnoloxía que utilizou, que permitiu desenvolver dispositivos a un prezo alcanzable para os pacientes e que suporá achegar a rehabilitación á contorna domiciliaria do paciente, facilitando así a continuidade e a universalidade do tratamento, mantendo os criterios de calidade asistencial e contribuíndo deste xeito ao incremento do benestar da sociedade.

Tereha nace como unha iniciativa I+D de telerehabilitación altamente innovadora, que permite tratar aos pacientes con dano cerebral mediante a realidade virtual. A plataforma consta de tres módulos: rehabilitación motora, cognitiva e psicolóxica, e desenvolveu novos dispositivos audiovisuais interactivos e xogos virtuais adaptativos para a actividade física e cognitiva.

Os ensaios están tendo lugar con pacientes de dano cerebral cunha duración de seis meses e estanse levando a cabo dous tipos de rehabilitación: motora e cognitiva. Por unha banda, para a rehabilitación motora utilizáronse xogos de realidade virtual con tecnoloxía Kinect, que simulan tarefas que o paciente realiza cotidianamente, como clasificar roupa en cestos por cores ou cociñar. Nestas situacións, o usuario utiliza non só as extremidades afectadas pola parálise, senón tamén as non danadas, xa que na súa rutina de vida, debe aprender a coordinar ambas.

Doutra banda, para a rehabilitación cognitiva desenvolveuse unha mesa táctil para que poidan participar catro pacientes e sobre o que se desenvolveron varios xogos con diferentes obxectivos. O director do Servizo de Dano Cerebral de Hospitais Nisa, Joan Ferri, afirma que “este proxecto permítenos a realización de exercicios terapéuticos de forma interactiva, aumentando a motivación do individuo no seu tratamento e posibilitando a medición obxectiva e o coñecemento do estado real do paciente e o seu avance”.

A melloría dos pacientes tratados cun dos dispositivos para a rehabilitación cognitiva (o xogo denominado ‘escalada de conciencia’) púidose probar con neuroimaxes, a través de resonancias magnéticas que demostran a súa evolución positiva mantida no tempo.

Autonomía dos pacientes

Outra das vantaxes de Tereha é que xera autonomía nos propios pacientes, xa que eles mesmos elixen os xogos de rehabilitación, en función do que lles resulta máis fácil de manexar, e ademais motívanse ao poder competir cos seus compañeiros. Nos ensaios viuse claramente que este é un factor chave para a recuperación, o aliciente e a motivación por realizar os xogos de rehabilitación cognitiva cos seus compañeiros, nos que se establecen estratexias, dálles as ferramentas para poder manexar a situación e créalles o aliciente de continuar e superarse.

A través da motivación dos xogos en grupo con pantallas táctiles, da compresión da súa situación actual e da compoñente lúdica dos sistemas TIC de rehabilitación virtual, Tereha permite que os pacientes sexan máis realistas respecto das súas expectativas de futuro. Isto contribúe notablemente ao seu avance e axuda a que os seus familiares atopen métodos para axudarlles, evitando así a impotencia que sofren na actualidade.

Tereha tamén, suporá un achegamento da rehabilitación á contorna domiciliaria do paciente, facilitando así a continuidade e a universalidade do tratamento, mantendo os criterios de calidade asistencial e contribuíndo deste xeito ao incremento do benestar da sociedade.

Distintos puntos de vista

“O proxecto Tereha enfoca o proceso rehabilitador desde distintos puntos de vista: fisioterapia, rehabilitación cognitiva, neuropsicoloxía, etc. É por iso que deu lugar a ferramentas que intentan rehabilitar non só déficits motores ou cognitivos, senón tamén fortalecer outros conceptos como a conciencia de enfermidade ou a atención ás familias, procesos chave na rehabilitación dos pacientes e que raramente son contemplados neste tipo de proxectos. Isto só foi posible a partir da colaboración entre especialistas tecnolóxicos e clínicos. E é aí onde realmente radicou o éxito deste proxecto, na convivencia de enxeñeiros nun centro de neurorrehabilitación, e de neurólogos, médicos rehabilitadores, neuropsicólogos, etc. nunha universidade politécnica”, destaca Mariano Alcañiz, director do Labhuman-I3BH da UPV.

O proxecto finaliza en decembro de 2013 e contará, ademais, cunha plataforma de axuda médica, psicolóxica e asistencial online.

Segundo Catalina Jiménez, responsable en everis do proxecto, “Tereha é un claro exemplo das posibilidades que as Tecnoloxías da Información e a Comunicación como a realidade virtual, a realidade aumentada, Internet ou os sistemas móbiles poden ofrecer á investigación sanitaria solucións para o incremento da calidade de vida dos pacientes e os seus familiares”.

O proxecto está financiado polo Centro para o Desenvolvemento Tecnolóxico Industrial (CDTI) dependente do Ministerio de Economía e Competitividade. O consorcio de empresas que colaboraron no proxecto conta tamén conBienetec, Previ e Inscanner.

As novas tecnoloxías demostran a súa utilidade na rehabilitación individual de persoas con DCA

Actividade de terapia ocupacional con videoxogos na Coruña, nas instalacións de ADACECO.

Son as conclusións da experiencia piloto de aplicación das novas tecnoloxías ao dano cerebral desenvolvida por FEGADACE coa colaboración da Consellería de Traballo e Benestar.

A Federación Galega de Dano Cerebral (FEGADACE) vén de elaborar a memoria da recén desenvolvida experiencia piloto sobre ‘Novos servizos para a prevención da dependencia e novas técnicas de rehabilitación de persoas afectadas por Dano Cerebral Adquirido’, da que extraeu resultados desiguais, aínda que moi positivos no caso da rehabilitación individual.

Esta experiencia tivo como obxectivo promover a autonomía persoal e mellorar o proceso rehabilitador das persoas con dano cerebral, promovendo un envellecemento activo e saudábel adaptado ás persoas con esta discapacidade. Decorreu en paralelo coa organización dos cursos de ‘Hábitos de vida saudábeis e prevención da dependencia no dano cerebral’, e contou coa colaboración dos mesmos socios: a Consellería de Traballo e Benestar, FEDER e o programa de Cooperación Transfronteiriza España – Portugal, a través do seu proxecto ‘Envejecimiento + Activo’.

En total participaron neste proxecto 137 persoas, todas elas usuarias das asociacións de dano cerebral integradas en FEGADACE. Tomando en conta as familias, esta cifra estendeuse a 58 persoas máis. As novas tecnoloxías e técnicas de rehabilitación aplicáronse a cinco ámbitos de traballo: terapia ocupacional e saúde, fisioterapia, logopedia, psicoloxía e neuropsicoloxía, e traballo con familias.

A tecnoloxía empregada no caso dos tratamentos de logopedia é a dos símbolos pictográficos que utilizan as tablets como soporte (Verbaliza, E-mintza, etc.). É necesario destacar que este soporte presenta moitas posibilidades pero tamén algunhas limitacións (require unha certa familiaridade cos soportes informáticos, o tamaño pode ser moi reducido para algunhas persoas usuarias…). Nas conclusións sinálase que “é necesario seguir explorando estas posibilidades, traballar na adaptación dos dispositivos ás persoas, pero tamén que elas se vaian adaptando a eles, como un elemento máis que lle pode permitir unha mellor comunicación co seu ámbito persoal e social”.

Na terapia ocupacional practicouse o xogo e o exercicio virtual (en Wii e Xbox Kinect). “En determinados perfís cunha afectación funcional moderada, as súas potencialidades son significativas, aínda que parecen necesarias adaptacións das súas prestacións ás persoas con DCA”, sinalan as conclusións da experiencia.

En rehabilitación psicolóxica e neuropsicolóxica, algúns dos programas empregados son: Brain Games Senior, que se pode adquirir en grandes superficies, ‘Activa a túa mente’, ou xogos de xestión do tempo que se poden descargar gratuitamente de internet (Supermarket Mania, Farm Frenzy, Salón de Spa, etc.).

A nivel grupal houbo actividades de lectoescritura e expresión, obradoiros de teatro, terapia canina, informática, hidroterapia, musicoterapia, xogo virtual, ioga, horta adaptada… Ademais, creouse de maneira participativa o presente blog, Envellecer con DCA, para debater e informar sobre tratamentos, dano cerebral e envellecemento.

A conclusión desta experiencia indica que progresan, é dicir, melloran, o 49% das persoas usuarias dos tratamentos de logopedia, o 34,7% no caso dos de psicoloxía/neuropsicoloxía, o 34,4% en fisioterapia, o 43,3% das usuarias dos tratamentos de terapia ocupacional e saúde e o 37,9% das familias. Os retrocesos foron anecdóticos e motivados por causas alleas a estes tratamentos (recaídas de outras doenzas, por exemplo), e as demais persoas estabilizáronse.